Türkçeye Hayalet Köpek: Samuray’ın Yolu şeklinde çevrilen Ghost Dog: The Way Of The Samurai filmi siyah adamın, özü her gün aksatmadan ölümü düşünmek olan Samurai öğretisine göre beyaz adama bağlılığının hikayesi olarak izlenebilir.Bilgiye karşı bilgi, bir binanın çatısında, modern şehirli insanın hayatından kovduğu güvercinlerle yaşayan Hayalet Köpek’i en iyi anlatacak sözdür belki de. O sıkı bir okurdur ve bilgilenmesini modern bilgiye karşı edinmiştir. Güvenlik tedbiri alınmış hemen her tür kapıyı açan bir cihaz yapması da teknik bilgiye sahip olduğunu gösterir. İşini yaparkenki dikkati de bunu ortaya koyuyor.
Kahramanımızın dünyayla maddi bağı yok denecek kadar azdır. Herhangi bir modern iletişim ve ulaşım aracına, doğrusu böyle bir endişeye de sahip değildir. Herkesin elbisesi, arabası bir bakıma ona da aittir.
Her çağın bir ruhu olduğuna inanırsak Hayalet Köpek başka (eski) bir çağın ruhuyla yaşar; ancak, onu yaşadığı zamanın yabancısı, yalnızı olarak düşünmek de zor. Onu eski öğreti ve usullere bağlı biri olarak düşünmek daha akıllıcadır. Zaten Hayalet Köpek’i kahraman yapan da budur. İnsanların eski çağların ruhuna yabancılaştıkları bir zamanda o, bu ruhu şahsıyla cisimleştirir. Bağlılığının hakikiliği onu özenilesi, özlenir bir kahraman yapar. Tarzını mükemmel, tavrını sahici kıldığı kadar onu romantik bir tavırdan uzak tutar. Tam bu noktada filmi başarıya taşıyan bizce en önemli unsuru belirtmeliyiz. Hikaye kesinlikle ajitasyona kaymadan, olduğu gibi işlenmiştir. Karşımızda bedeni ve ruhuyla güçlü bir kahraman vardır. Filmin son sahnesi bu dikkatle görülürse demek istediğimiz açığa çıkacaktır.
Film Amerikan toplumunun portresini bir yönüyle gerçekçi şekilde çizer. Hayalet Köpek’le siyah adamın dünyası, beyaz adamla çatışması, başka bir beyaz adam sayesinde ölümden kurtulup ona Samuray öğretisince bağlanmasıyla siyah adamla beyazın birarada yaşayabileceği gösterilir.
Hayalet Köpek, mafyadan beyaz adama onun elinden ölecek kadar bağlıdır. Genel anlamda beyaz adamsa yaradılışla bağlarını öylesine koparmıştır ki beyaz Amerikalıdan başka insan tanımaz. Kızılderilisi de birdir gözünde, siyahı da. Nesli tükenen hayvanlar kazandıracağı para kadar değerlidir. Oysa Hayalet Köpek aynı dili konuşmadan bir Fransızla anlaşır, Kızılderiliyle arkadaştır. Beyaz adam hayatından neyi kovmuşsa siyah adam onu buyur etmiştir. Kısaca beyaz adam neyse siyah adam o değildir.
Filmi görmek için bir neden daha. Hayalet Köpek’in güvercinleri uçururkenki gülümsemesini, beyaz adam güvercinleri öldürdüğünde Hayalet Köpek’in gözyaşı dökmeden ağlaması görülmeye değer.
Hayalet Köpek’in ne iş yaptığına da değinelim. O bağlı olduğu kişiden aldığı emirle birilerini öldürür. Birilerini öldürmesi bizce onu kiralık katil ilan etmeye yeter sebep değildir. Öldürme fiili bağlılık kavramıyla birlikte düşünülürse onun sadece verilen işi yaptığı söylenebilir. Başka bir şey söylenseydi onu yapacaktı. Böyle düşünmek bize daha doğru gibi geliyor.
Film Amerika şehirlerinin ışıltısından uzak, daha çok siyahların yaşadığı bir yerde çekilmiş. Parlak renkler kullanılmamış. Rap müzik ritimleriyle filmin akışı uyumlu. Bunlar filmin başarısında önemli diğer unsurlar. Başarılı, önemli bir film diyerek yazımızı noktalayabiliriz.
sinema yazarı-eleştirmeni değilim, yalnızca filme ilişkin bu yorumla ilgili bir şeyler söyleyeceğim.
YanıtlaSilöncelikle evet Ghost Dog iyi bir filmdir ve Jim Jarmusch'un en iyi bir iki filminderdir belki. Hatta eğer bir karşılaştırma yapmak gerekirse kardeş film denebilecek ve Jarmusch'un bir çok göndermeler yaptığı Leon'dan bile iyidir. çünkü Leon daha ağlak Ghost Dog ise marjinaldir.
ikinci olarak söylemek istediğim, ki beni asıl rahatsız eden de bu oldu. film, sanki stv dış yapım hidayet dizilerindenmiş gibi ele alınmış. "Hayalet Köpek’in güvercinleri uçururkenki gülümsemesini...", "...bir binanın çatısında, modern şehirli insanın hayatından kovduğu güvercinlerle yaşayan...", "Kahramanımızın dünyayla maddi bağı yok denecek kadar azdır.".
bana kalırsa bunlar filmle ilgili en son anılması gereken ayrıntılardır. çünkü filmi böylesi "ilahi" mesaj yüklü, "öğreti"lerle bezeli filan bir şey olarak ele alırsak J.J.'nin asıl vermek istediği mesajı kaçırma riskine sahip olmuş oluruz. böyle bir mesajın varlığını ve onu kaçırma riskimizi de, J.J.'nin diğer filmlerinden kolaylıkla anlayabiliyoruz.
örneğin filmin rap ritimleriyle uyumlu akışına süslü-püslü değinmekten ziyade, kahramanımız Ghost Dog'un masasına serdiği çince/japonca gazetelere varıncaya kadar uzak doğu objeleriyle içiçeyken otomobile taktığı CD'de neden yine o kültüre ait bir müzik değil de (mesela Chan Dacan) rap çaldığı sorusu üzerine gidilmeliydi. tamam adam zenci ve kültürü o bilmem ne filan da diğer o kadar şey niye öyle değil?