Püritenlik düşünceye düşman

Kavram düşkünü insanların, püriten bir anlayışla nasıl kendilerini ve düşünce yöntemlerini temize çıkardıklarına şahit olmak çok tuhaf bir durum. İnsan bu pirupak durum karşısında ne diyeceğini pek bilemiyor doğrusu. Gerçek karmaşık bir şeydir ve püritenlik düşünceyi tek başına ele geçirmeye kavramaya yetmez. "Bir kavramın oluşum süreçlerinin, tarihî ve kültürel alt yapısının bulunmadığı bir yerde o kavramı kullanmanın doğuracağı tek şey kavram karmaşasıdır" tarzında büyük ama boş laflar etme talihsizliği de bu püritenliğin kurbanı olmaktan öte bir şey değildir. Püritenlik hatasız, kusursuz olma iddiası taşır ve her seferinde çuvallar. Çuvallar çünkü insan fıtratına aykırıdır. Zira, Orhan Gencebay'ın tabiriyle hatasız kul olmaz.


Söz söylemenin, söylediğin sözle etkili olmanın yolu yanlışlanamayacak şeyler söylemekten değil, cesaretten geçer. Görgü kuralları insanlara karşı nazik davranmayı öğütler, insanlara nazik davranan bir insanın yanlışlanabilir bir tarafı yoktur. Herkes kabul eder ki insanlara nazik davranan biri nezaket sahibi biridir. Ya da otobüste insanlara yer veren birinin kötü biri olduğunu düşünmez kimse kolay kolay. Ama bazen siktir git! dersin birine, çok ayıptır, yapılmamalıdır, yanlıştır. Yaparsın, yapmazsan olmaz çünkü, yapmazsan nazik olursun, iyi bir insan olursun, temiz olursun, elin kana bulanmaz, ot olursun. Metroda sırf sen başörtülüsün diye sana akıl öğretebileceğini sanan cumhuriyetçi, yavşak, çokbilmş teyzenin "çocuğu kucağınıza alın isterseniz" cümlesine karşı "sana mı sorcam" demezsen olmaz. "Kocaman insanlar ayakta, küçücük çocuk oturuyo" dediğinde "çocuklar da insan" demezsen olmaz. Tatmin olmayıp yediği lafı da kaldıramayıp son bir hamleyle "çocuklara saygıyı öğretmek lazım ama" cümlesine karşılık "sana saygı duymuyorum" demezsen olmaz. Kendi yaptığı saygısızlık öyle derindir ki onu anlamaya teyzemizin kavrayışı yetmez. Başörtülü, cahil birine akıl öğretebilme hakkı, kendini ondan üstün görme hakkı başını döndürmüştür, pervasızlaştırmıştır teyzeyi. Bunu yapamayacağını, o başörtülü zavallıya hiçbir şey öğretemeyeceğini görmesi için duvara çarpması şarttır. Duvara çarpar ve düşer ama asla çaktırmaz düştüğünü, kollarını kavşturup çenesini yukarı kaldırmak suretiyle dimdik oturur, modernizmin, nezaketin yılmaz neferidir. Çarpışmış ve yenilmiştir, olsun bir daha ki sefere daha iyi yenilecektir.

Püritenlik tam olarak bu yukarda anlattığım şey işte. Hacı yatmazlık yani. Herşey temiz, herşey güzel, herşey doğru. Gündelik hayatta yukarıdaki şekilde karşımıza çıkan bu tavır, başka alanlarda da başka başka şekillerde karşımıza çıkmaya devam ediyor. Kendinden başka kimseye bir faydası olmayan bu tavır yalnıcza bir kılıftır. Minareyi çalanların ya da çalmayı düşünenlerin hazırladğı bir kılıf. Kavga olur sen seyredersin, yaralananlar hastaneye, yaralayanlar nezarethaneye gider sen kalkar evine gidersin. Sonra da Allah'a şükredersin ordan yırttığın, sağ salim evine geldiğin için. Böyle acayip bir şeydir yani temiz olmak, kimse yanlışlayamaz seni.

Dünyabizim'de İslami Sol olur mu olmaz mı tartışması yapan arkadaşın söyledikleri de böyle. Üzerine alınmasın lütfen, şahsına yönelik bir şey söylemeyeceğim, nezaket sınırlarında kalacağım yani, onun üzerinden bu puritenlik denen illetin nasıl çirkin bir şey olduğunu göstereceğim sadece. Yanlışlanabilir şeyler söyleyeceğim yani korkmaya gerek yok. "İslam'ı modernizmin çarkına sokmak isteyenlerin ısrarla üretmeye çalıştıkları kalıplardan biridir İslamî Sol"diyebilmek için bu konuda söylenenleri okuyup araştırmak, izlemek bir tarafa konu üzerine hiç düşünmemiş olmak gerekir. Zira İslami sol kullanıldığı pek çok yerde ve zamanda tam tersine yerli değerlere atıfta bulunan bir kavramdır. İslami değerlerin, devrimci, harekete yönelik ve toplumcu yönününün vurgulanmasından öte bir anlam da taşımaz. Konumuz İslami sol'un savunuculuğu değil. Bu kavramı kullanmaya tepki gösteren muhterem kardeşimiz ve benzerlerinin içinde bulundukları püritenlik. Kendilerini evrensel küme sanan bu insanlar, insanlık için doğru olanın kendilerinin düşünceleri olduğuna çoktan karar vermiş durumdalar. Kendi içinde bulundukları durumu ve neye hizmet ettiklerini hiç hesaba katmayan, derin bir anlayışsızlıkla yapıyorlar bunu üstelik. İslami sol kavramını batılı kavramlara boyun eğmiş olmakla suçlayan bu arkadaşı birkaç sene içinde bir Amerika uçağında bize el sallarken görebilirsiniz. Atatürk tarafından metroya akıl hocası olarak atanmış teyze, birkaç yıl sonra hasta ve yaşlı annesi yüzünden yazlığına gidemezse bunalıma girer, büyüklere saygısının sınırı ancak oraya kadardır çünkü.

Saygı, sevgi, şu olur, bu olmaz gibi kalıplarla düşünce geliştiremezsiniz, düşünce yanlışlanabilir bir şeydir ve mutlak değildir. Mutlak olan yalnızca vahiydir. Onu zaten tartışmıyoruz.